Τη βαθιά τους θλίψη για τα θύματα της σιδηροδρομικής τραγωδίας στα Τέμπη, εξέφρασαν τα μέλη της αποστολής του ευρωκοινοβουλίου, με την επικεφαλής Σόφι Ιν’τ Βελντ να μεταφέρει τα ειλικρινή συλλυπητήρια της επιτροπής Libe και να σχολιάζει την «πόρτα που έφαγε» από τον πρωθυπουργό, υπουργούς, εκπρόσωπους της Αστυνομίας, τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και άλλους αξιωματούχους.
Οι ευρωβουλευτές παρουσίασαν σε συνέντευξη Τύπου τα συμπεράσματα των επαφών τους μετά τις συναντήσεις με αρμόδιους φορείς, αρχές, και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, με τα ζητήματα του κράτους Δικαίου, των υποκλοπών και της Ελευθερίας του Τύπου να έχουν προεξάρχουσα θέση στην ατζέντα τους.
Την παρουσίαση έκανε η Ολλανδή ευρωβουλευτής και εισηγήτρια της PEGA Σόφι Ιν’τ Βελντ, στο Γραφείο του Συνδέσμου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με τις πλάτες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, επιχείρησε αρχικά να ακυρώσει την προγραμματισμένη επίσκεψη, ενώ στη συνέχεια επέλεξε να σαμποτάρει το έργο της επιτροπής, καθώς δεν έκανε δεκτά τα αιτήματα για συνάντηση με τον πρωθυπουργό και άλλους κυβερνητικούς αξιωματούχους με πρόσχημα το δυστύχημα των Τεμπών. Η επιτροπή εισέπραξε αρνήσεις και από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, αλλά και από τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ισίδωρο Ντογιάκο, την ΕΛ.ΑΣ. και την ΕΥΠ.
Η Σοφί Ιν’τ Βελντ σημείωσε ότι η επιτροπή της LIBE ήρθε στην Αθήνα συνεχίζοντας την πανευρωπαϊκή προσπάθειά της να θωρακίσει την ελευθερία του Τύπου και των ΜΜΕ, να εξετάσει τις πολιτικές μετανάστευσης, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα θέματα ίσης μεταχείρισης, αλλά και για τη χρήση κακόβουλων λογισμικών και κράτος Δικαίου και την καταπολέμηση της διαφθοράς. «Ευχαριστούμε όλους όσους συνεργάστηκαν με την επιτροπή. Λυπούμαστε για το ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, υπουργοί, εκπρόσωποι της Αστυνομίας, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος και άλλοι αξιωματούχοι δεν ήταν διαθέσιμοι», όπως είπε.
Σημείωσε ότι στην Ελλάδα υπάρχουν «πολύ σοβαροί κίνδυνοι για το κράτος Δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα». Η διαδικασία λογοδοσίας, απαραίτητη για μια υγιή Δημοκρατία, βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση. Περιορίζεται η δυνατότητα κινήσεων ανεξάρτητων Αρχών και ελεύθερων ΜΜΕ, η Δικαιοσύνη είναι εξαιρετικά αργή και αναποτελεσματική, προκαλώντας την κουλτούρα της ατιμωρησίας. Η διαφθορά διαβρώνει τις δημόσιες υπηρεσίες και το κοινό καλό.
Η επιτροπή επισήμανε αρχικά ότι έχουν περάσει σχεδόν δύο χρόνια από τη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, χωρίς ορατή πρόοδο των ερευνών. Αυτό στέλνει το μήνυμα ότι η ασφάλεια των δημοσιογράφων δεν αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Η υπόθεση πρέπει να ερευνηθεί χωρίς άλλη καθυστέρηση και η επιτροπή συστήνει η Ελλάδα να απευθυνθεί στην Europol για βοήθεια.
Οι δημοσιογράφοι είναι εκτεθειμένοι σε σειρά απειλών, τόσο λεκτικών όσο και για τη σωματική τους ακεραιότητας, αλλά και σε παρακολουθήσεις με κακόβουλα λογισμικά και αγωγές SLAPP με υπέρογκες χρηματικές απαιτήσεις. Λίγοι ολιγάρχες κατέχουν την ιδιοκτησία των περισσότερων μεγάλων ομίλων ΜΜΕ, περιορίζοντας την ελευθερία και την πολυφωνία τους. Σε συγκεκριμένα θέματα, καταγράφεται δραματική μείωση της δημοσιοποίησης συγκεκριμένων θεμάτων της επικαιρότητας. Μάλιστα, η κα Ιν’τ Βελντ υπογράμμισε ότι για την τραγωδία στα Τέμπη υπήρξε ανακοίνωση και από τα ίδια τα ΜΜΕ και τους εργαζόμενούς τους.
Οι ανεξάρτητες Αρχές υποφέρουν από υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση, παρεμπόδιση στις αρμοδιότητες και δυνατότητές τους, όπως η ΑΔΑΕ, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων κ.ά. Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας που θα έπρεπε να παίξει ζωτικό ρόλο, δε δείχνει αποτελεσματική.
Συνεχίζεται επίσης η παρενόχληση της εισαγγελέα κατά της Διαφθοράς Ελένης Τουλουπάκη, κάτι που προκαλεί πολύ σοβαρές ανησυχίες.
Η μεγάλη χρονική διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών και η αμφισβητήσιμη ακεραιότητα τμήματος του προσωπικού της Αστυνομίας οδηγεί στην κουλτούρα της ατιμωρησίας, όπου ανθεί η διαφθορά. Αυτά είναι προβλήματα που πρέπει να θεραπευτούν κατά προτεραιότητα.
Η αντιμετώπιση των προσφύγων, τόσο στα εξωτερικά σύνορα όσο και εντός της Ελλάδας, μεταξύ άλλων και με pushback, βία, παράνομες κρατήσεις και κλοπές υπαρχόντων, όπως έχει καταγγελθεί, προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία. Ταυτόχρονα, έχουν επιβληθεί περιορισμοί στις αναφορές δεδομένων και γεγονότων για τα θέματα αυτά από δημοσιογράφους, ΜΜΕ και ΜΚΟ, οι οποίοι θα πρέπει να αρθούν άμεσα.
Παρά το ισχυρό θεσμικό πλαίσιο της Ελλάδας για την ίση μεταχείριση, με την συγκρότηση νέας επιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων να είναι προς την σωστή κατεύθυνση, οι πρακτικές είναι πολύ διαφορετικές για περιπτώσεις όπως η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, οι Ρομά ή οι γυναίκες. Η επιτροπή καλεί όλα τα κόμματα να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την κοινωνική αλλαγή. Ειδικό βάρος πρέπει να δοθεί στην οικογενειακή βία, την αστυνομική βία, την ισότητα στο γάμο. Η κα Ιν’τ Βελντ υπογράμμισε την ανάγκη εκσυγχρονισμού και ενίσχυσης του νομοθετικού πλαισίου για όλα αυτά.