Όπως γνωρίζουμε, δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα. Είναι ένα κόλπο του μάρκετινγκ για αύξηση των πωλήσεων στα ταχυφαγεία. Φαίνεται ότι δεν υπάρχει ούτε το φόρεμα των 10 ευρώ. Μέσα από την εκπομπή Shein: Untold του βρετανικού Channel 4, που διερεύνησε το ανθρώπινο και περιβαλλοντικό κόστος της γρήγορης μόδας, του συγκεκριμένου brand, το διαπιστώσαμε –όχι ότι δεν το γνωρίζαμε, όμως. Έτσι, ίσως κάποιοι πελάτες να ξανασκεφτούν πριν κάνουν κλικ στο κουμπί «προσθήκη στο καλάθι».
Ο κινεζικός γίγαντας Shein έχει γίνει ένα παγκόσμιο success story τα τελευταία χρόνια, αποτελώντας την ταχύτερα αναπτυσσόμενη μάρκα γρήγορης μόδας στον πλανήτη. Η αξία της αποτιμάται πλέον στα 84 δισεκατομμύρια λίρες, αλλά υπάρχουν ισχυρισμοί για συνθήκες εκμετάλλευσης των εργαζομένων στην εξόχως μυστικοπαθή εταιρεία.
Δείτε το
Πριν από σας για σας
Σε αυτό το ερευνητικό ντοκιμαντέρ η δημοσιογράφος Ιμάν Αμράνι εξηγεί πώς η μάρκα κατάφερε να κυριαρχήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να κατακλύσει την αγορά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Εκμεταλλεύεται έξυπνα το TikTok και το Instagram, δελεάζοντας τους χρήστες στον παραπλανητικό ιστότοπό της, ενώ οι έξυπνοι αλγόριθμοι και τα χρονόμετρα αντίστροφης μέτρησης τους πιέζουν σε παρορμητικές αγορές. Η μάρκα γνωρίζει τι πρόκειται να αγοράσουν οι πελάτες πριν καν το κάνουν.
Με κρυφές κάμερες στην γραμμή παραγωγής
Ενώ η Αμράνι εξέταζε το βρετανικό τμήμα της επιχείρησης, η μυστική ρεπόρτερ Μέι εμφανίστηκε ως μετανάστρια εργάτρια ενδυμάτων στην επαρχία Guangdong της Κίνας και πέρασε κρυφές κάμερες στα εργοστάσια της Shein για πρώτη φορά.
Με δυναμική γραμμή παραγωγής για την αξιοποίηση των φευγαλέων τάσεων και την ικανοποίηση των αυξήσεων της ζήτησης, η πίεση στο προσωπικό της ήταν μεγάλη. Η Μέι είπε ότι οι περισσότεροι παρήγαγαν εκατοντάδες αντικείμενα την ημέρα και δεν μπορούσαν να φύγουν μέχρι να τελειώσουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είπε, τα λάθη σήμαιναν ότι οι μισθοί τους παρακρατούνταν και τους αφαιρούνταν σημαντικά ποσά. Κάθονταν σκυμμένοι πάνω από τις ραπτομηχανές μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, με μόνο μία ημέρα ρεπό το μήνα.
Photo: Twitter
«Εδώ δεν υπάρχουν Κυριακές»
Αυτό, όπως ισχυρίζεται, παραβίαζε τόσο την κινεζική εργατική νομοθεσία όσο και τον κώδικα δεοντολογίας της Shein. Οι εξαντλημένες εργάτριες του sweatshop πληρώνονταν με έναν πενιχρό βασικό μισθό, συν 2 πένες ανά ραμμένο ρούχο, πράγμα που σημαίνει ότι κέρδιζαν 19 λίρες για μια 18ωρη βάρδια. «Το επιχειρηματικό τους μοντέλο είναι εκμετάλλευση» δήλωσε ένας ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζονται σαν σκυλιά».
Η Shein έχει κατηγορηθεί για κλοπή σχεδίων, κοπιάροντας ρούχα επώνυμων οίκων πουλώντας τα για λίγα χρήματα. Υπήρχαν επίσης ερωτήματα σχετικά με το φορολογικό της καθεστώς. Ο ιδρυτής της εταιρείας, ο απομονωμένος μεγιστάνας της τεχνολογίας Chris Xu, είναι ένας πολυεκατομμυριούχος για τον οποίο ελάχιστα είναι γνωστά. Τα φωτεινά χρώματα των ρούχων της Shein έρχονταν σε έντονη αντίθεση με τους ισχυρισμούς για τη μαύρη τρύπα στην καρδιά της επιχείρησης.
Τόσα πολλά ρούχα τόσος λίγος χρόνος
Τέλος, ήρθε ο αντίκτυπος της γρήγορης μόδας στον πλανήτη. Ο όγκος των ρούχων που κατασκευάζονται παγκοσμίως έχει διπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες και υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε 150 δισεκατομμύρια τεμάχια ετησίως. Το «εμπόριο κουρελιών» είναι υπεύθυνο για περισσότερη ρύπανση από ό,τι τα αεροπορικά ταξίδια και η ναυτιλία μαζί.
Οι χαμηλές τιμές οδηγούν σε υπερκατανάλωση από μια γενιά που βλέπει τα ρούχα ως αναλώσιμα, μερικές φορές τα φοράει μόνο μια φορά (ή και καθόλου) πριν τα πετάξει στα σκουπίδια. Επειδή είναι τόσο χαμηλής ποιότητας, δεν έχουν αξία μεταπώλησης ή μεταγενέστερη ζωή. Κάθε δευτερόλεπτο ένα φορτηγό γεμάτο ρούχα στέλνεται στις χωματερές του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι δωρεές της Shein σε περιβαλλοντικούς σκοπούς ήταν σταγόνα στον ωκεανό, και απορρίφθηκαν ως «πράσινο πλύσιμο».
Είπα ξείπα
Παρά τις προηγούμενες υποσχέσεις της Shein να βελτιώσει τις αμοιβές και τις συνθήκες εργασίας, ελάχιστα έχουν αλλάξει. Υποψιάζεται κανείς ότι δεν θα αλλάξει πολύ ούτε μετά από αυτή την αποκάλυψη. Το ντοκιμαντέρ ασχολήθηκε με ένα ανησυχητικό θέμα, το οποίο αφηγήθηκε συναρπαστικά. Ωστόσο, μέχρι να απεξαρτηθούμε από τα φθηνά ρούχα – πράγμα καθόλου εύκολο κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής κρίσης – τα ηθικά προβλήματα που ανέδειξε δεν θα εξαφανιστούν.
Η επίσημη θέση της Shein σε όλα αυτά είναι η εξής: «Η Shein έχει δεσμευτεί απόλυτα για την ενδυνάμωση των εταίρων μας στο οικοσύστημα… που περιλαμβάνει τον Κώδικα Δεοντολογίας Προμηθευτών μας, ο οποίος συμμορφώνεται με τις βασικές συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Η Shein αναθέτει σε κορυφαίους στον κλάδο τρίτους οργανισμούς… για τη διενέργεια τακτικών ελέγχων στις εγκαταστάσεις των προμηθευτών, προκειμένου να διασφαλιστεί η συμμόρφωση. Όταν διατυπώνονται νόμιμες καταγγελίες από έγκυρους κατόχους δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, η Shein αντιμετωπίζει αμέσως την κατάσταση».
i