Το άγχος – που μπορεί να είναι μέτριο ή πολύ έντονο – είναι μία αίσθηση ανησυχίας, που συνήθως προκαλείται από μία έγνοια ή έναν φόβο. Ολοι νιώθουμε κατά καιρούς αγχωμένοι, για παράδειγμα όταν περιμένουμε την απάντηση από τις εξετάσεις που δώσαμε ή από μία συνέντευξη για μία δουλειά που θέλουμε πολύ. Αυτό προφανώς είναι φυσιολογικό. Εκεί που αρχίζει το πρόβλημα είναι όταν ανησυχούμε υπερβολικά και συνέχεια, ακόμα και για πράγματα φαινομενικά ασήμαντα, και δεν μπορούμε να περιορίσουμε και να κοντρολάρουμε το άγχος μας και την έγνοια μας.
Αυτό το γενικευμένο άγχος μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα των διαταραχών πανικού, της μετατραυματικής διαταραχής αλλά και κάποιων φοβιών, όπως είναι η αγοραφοβία, η κλειστοφοβία και η κοινωνική φοβία. Είναι όμως πιθανό αυτό το γενικευμένο άγχος να μην αποτελεί σύμπτωμα αλλά μία συνεχή κατάσταση και γι’ αυτό οι ειδικοί το περιγράφουν ονομάζοντάς το γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. Το χαρακτηριστικό αυτού του στρες είναι ότι είναι αδιάκοπο και δεν αφορά μόνο ένα ζήτημα αλλά πολλά που το ένα διαδέχεται το άλλο και πολλές φορές δεν είναι και ξεκάθαρα. Μάλιστα συχνά δεν υπάρχει ούτε μία μέρα χωρίς άγχος και με ηρεμία.
Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή μάς επηρεάζει ψυχολογικά και σωματικά.
Το πόσα και πόσο βαριά συμπτώματα βιώνει κανείς εξαιτίας του συνεχούς άγχους που πιθανώς νιώθει είναι κάτι που ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάποιοι έχουν 1 ή 2 συμπτώματα και άλλοι πολύ περισσότερα. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι τόσο έντονα που να μας κάνουν ακόμη και να αποσυρθούμε από την κοινωνική μας ζωή, την επαφή με τους φίλους και την οικογένειά μας, αλλά και να δυσκολευόμαστε να πηγαίνουμε καθημερινά στη δουλειά μας με αποτέλεσμα συχνά να αναγκαζόμαστε να ζητήσουμε άδεια. Η συνέπεια είναι να νιώθουμε ακόμη πιο αγχωμένοι και να μειώνεται ακόμη περισσότερο η ήδη χαμηλή αυτοπεποίθησή μας. Οταν λοιπόν αυτό το άγχος επηρεάζει την καθημερινότητά μας ή/και μας κάνει να νιώθουμε δυσάρεστα είναι σκόπιμο να αναζητήσουμε επαγγελματική βοήθεια.
Τα ψυχολογικά συμπτώματα: αίσθημα φόβου, αίσθημα ότι είμαστε συνεχώς σε ένταση, ανησυχία, δυσκολία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα.
Τα σωματικά συμπτώματα: ζαλάδες, κούραση, ταχυπαλμίες, μυϊκοί πόνοι, τρέμουλο, ξηροστομία, ιδρώτας, δύσπνοια, στομαχόπονος, ναυτία, πονοκέφαλος, μουδιάσματα, αϋπνία και γενικά δυσκολίες στον ύπνο.
Πώς θα την αναγνωρίσουμε
Σε ορισμένες περιπτώσεις η διάγνωση της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής είναι δύσκολη και μπορεί να την μπερδέψουμε και με την κατάθλιψη. Eτσι, μπορεί να υποφέρουμε από γενικευμένη αγχώδη διαταραχή όταν η ανησυχία επηρεάζει την καθημερινή μας ζωή, τόσο την κοινωνική όσο και την επαγγελματική, οι έγνοιες μας μάς αγχώνουν και μας αναστατώνουν πολύ, ανησυχούμε για όλα και σκεφτόμαστε πάντα το χειρότερο, δεν μπορούμε να σταματήσουμε να ανησυχούμε, νιώθουμε ανήσυχοι κάθε μέρα για τους τελευταίους 6 μήνες.
Ποιους επηρεάζει περισσότερο
Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή μπορεί να αφορά ακόμη και το 5% του πληθυσμού. Ταλαιπωρεί μάλιστα περισσότερο γυναίκες από ό,τι άνδρες, σε σχετικά νέα ηλικία μεταξύ των 35 και των 39 ετών.
Πώς μπορούμε να βοηθηθούμε
Η γνωσιακή συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία μπορεί να μας βοηθήσει στην αντιμετώπιση της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής με στόχο να μάθουμε να κυριαρχούμε στο άγχος μας και να σταματάμε τις καταστροφικές σκέψεις μας, εκλογικεύοντάς τες. Επίσης, μπορεί να μας βοηθήσει το να ασκούμαστε συστηματικά, να αποφεύγουμε την καφεΐνη, το αλκοόλ και το κάπνισμα, να εξασκούμε τον διαλογισμό και το να μάθουμε να χαλαρώνουμε τους μυς μας. Αν χρειαστεί, οι ειδικοί είναι πιθανό να μας χορηγήσουν και φάρμακα.
Οι άνθρωποι που φαίνονται στρεσαρισμένοι δεν είναι πάντα!
Οι περισσότεροι άνθρωποι που δουλεύουν πολύ, έχουν απαιτητικό πρόγραμμα, πολλές υποχρεώσεις και ασχολίες παραπονιούνται ότι είναι και πολύ στρεσαρισμένοι. Τα πράγματα δεν είναι όμως πάντα έτσι. Στην πραγματικότητα το πόσο «στρεσαρισμένος» είναι κανείς έχει μεν να κάνει με τις πιέσεις τις οποίες δέχεται, όμως σημαντικό ρόλο παίζουν η προσωπικότητά του, τα γονίδιά του και ο τρόπος που ζει. Αυτό σημαίνει δηλαδή ότι σημασία δεν έχει μόνο πόσο στρες δεχόμαστε αλλά και πώς μπορούμε να αντεπεξέλθουμε σε αυτό και πόσο ακόμη μπορούμε να ανεχθούμε στη ζωή μας. Όλοι μπορούμε να χειριστούμε το στρες σε κάποιο βαθμό, απλώς άλλοι είναι πιο επιρρεπείς σε αυτό και άλλοι λιγότερο.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι διευθύνοντες σύμβουλοι που θα περιμέναμε να έχουν πολύ άγχος, αντεπεξέρχονται καλά στην πίεση που τους ασκείται. Ο λόγος είναι ότι αυτή τη δουλειά την κάνουν κατά κανόνα άνθρωποι των οποίων η προσωπικότητα είναι πιο ανθεκτική στις πιέσεις. Άλλωστε, γνωρίζουν καλά ότι είναι σκόπιμο να κρατούν «δυνάμεις» και για το μέλλον, αφού ποτέ δε θα σταματήσουν να υπόκεινται σε πίεση.
«Ποτέ μην ανασκουμπώνεσαι προτού μπεις στο ποτάμι»
…Λέει ο λαός μας, αλλά συχνά αγνοούμε αυτή την παροιμία και το σκεφτόμαστε ως εξής: Αν σκεφτώ το χειρότερο σενάριο θα χαρώ αν μου έρθει το καλύτερο, ενώ αν έρθει το κακό θα έχω υπάρξει κάποιος προετοιμασμένος. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι όπως και αν έχουμε σκεφτεί και προετοιμαστεί για μια κατάσταση, χωρίς να έχουμε στην πραγματικότητα γνώση για το τι θα έρθει (αφού ακόμη δεν έχει συμβεί) είναι λάθος.
Το μόνο που μπορούμε να καταφέρουμε με το να προσπαθήσουμε να φανταστούμε τι θα γίνει και πώς θα μπορούσαμε να το αντιμετωπίσουμε είναι να αγχωθούμε ακόμη περισσότερο, ακόμη και να φτάσουμε να πάθουμε κατάθλιψη. Αυτό που έχει αξία να κάνουμε είναι να ψάξουμε να βρούμε λύσεις όταν παρουσιαστεί η δυσκολία. Για να εμπλακούμε στην επίλυση ενός προβλήματος πρέπει να αναγνωρίσουμε καλά το πρόβλημα και τις παραμέτρους του, κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν βιώσουμε το πρόβλημα. Καλό είναι να προετοιμαστούμε μόνο έχοντας μια αδρή ιδέα για το πώς θα λύσουμε το πρόβλημα αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υπερανάλυση είναι αυτή που φέρνει το άγχος.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη δρα Ναταλία Κουτρούλη, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία και στη συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.
vita.gr