Ψυχοσσάβατο είναι η κοινή ονομασία του Σαββάτου πριν από την Κυριακή των Απόκρεω και του Σαββάτου πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής. Εφέτος, το πρώτο ψυχοσάββατο είναι στις 22 Φεβρουαρίου.

Ψυχοσάββατα: Αν και όλα τα Σάββατα του έτους είναι αφιερωμένα στις ψυχές των χριστιανών, που έχουν αποβιώσει ανά τους αιώνες, με την ελπίδα της ανάστασής τους κατά τη Δευτέρα Παρουσία, σύμφωνα με τις Γραφές, η Εκκλησία τιμά και ειδικά τη μνήμη τους το Ψυχοσάββατο ή αν προτιμάτε τα δύο προαναφερθέντα ψυχοσάββατα.

Τα δύο Ψυχοσάββατα τιμώνται από τους πιστούς με μνημόσυνα στις εκκλησίες, τρισάγια στους τάφους των προσφιλών τους προσώπων, μοίρασμα κολλύβων και ελεημοσύνες στους φτωχούς («ψυχικό»), ενώ το έθιμο απαγορεύει την εργασία.

Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω έχει το εξής νόημα : Η επόμενη ημέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, εκείνη τη φοβερή ημέρα κατά την οποία όλοι θα σταθούμε μπροστά στο θρόνο του μεγάλου Κριτή.

Για το λόγο αυτό με το Μνημόσυνο των κεκοιμημένων ζητούμε από τον Κύριο να γίνει ίλεως και να δείξει τη συμπάθεια και τη μακροθυμία του, όχι μόνο σε μας αλλά και στους προαπελθόντας αδελφούς, και όλους μαζί να μας κατατάξει μεταξύ των υιών της Επουράνιας Βασιλείας Του.

Το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής λέγεται και του Ρουσαλιού, επειδή έλκει την καταγωγή του από τη ρωμαϊκή γιορτή των Ρουσαλίων ή Ροζαλίων.

Είναι η ημέρα, που σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία, οι ψυχές επιστρέφουν στον Κάτω Κόσμο, αφού κατά τη διάρκεια της πασχαλινής περιόδου κυκλοφορούσαν ελεύθερα πάνω στη γη. Τη θλίψη των ψυχών, αλλά και των οικείων τους, εκφράζει το δίστιχο:

Όλα τα Σάββατα να παν, να παν και να γυρίσουν
Το Σάββατο του Ρουσαλιού να πάει, να μην γυρίσει.

Κατά τα δύο μεγάλα Ψυχοσάββατα η Εκκλησία μας καλεί σε μία παγκόσμια ανάμνηση «πάντων των απ’ αιώνος κοιμηθέντων ευσεβώς επ’ ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου». Μνημονεύει:

* Όλους εκείνους που υπέστησαν «άωρον θάνατον», σε ξένη γη και χώρα, σε στεριά και σε θάλασσα.

* Εκείνους που πέθαναν από λοιμική ασθένεια, σε πολέμους, σε παγετούς, σε σεισμούς και θεομηνίες.

* Όσους κάηκαν ή χάθηκαν.

* Εκείνους που ήταν φτωχοί και άποροι και δεν φρόντισε κανείς να τούς τιμήσει με τις ανάλογες Ακολουθίες και τα Μνημόσυνα.

Φανούρης Ευστράτιος

Θεολόγος – Κοινωνιολόγος

Αρθρογράφος

Χρήσιμες πληροφορίες: Κόλλυβα και συγχώρεση

Τα ψυχοσάββατα για να συγχωρεθεί η ψυχή των αγαπημένων μας προσώπων συνηθίζεται να προσφέρουμε κόλλυβα, τα οποία μπορούμε είτε να τα φτιάξουμε μόνοι μας είτε να τα πάρουμε έτοιμα από κάποιο ζαχαροπλαστείο. Στη συνέχεια, τα πηγαίνουμε στην εκκλησία για να διαβαστούν είτε στον Εσπερινό της Παρασκευής είτε στη Θεία Λειτουργία του Σαββάτου.

Κόλλυβα

Μέθοδος Εκτέλεσης

Βάζουμε το σιτάρι σε ένα μπολ, το καλύπτουμε με κρύο νερό και το αφήνουμε για όλο το βράδυ.
Την επόμενη μέρα το στραγγίζουμε καλά, το βάζουμε σε μία κατσαρόλα και το καλύπτουμε με κρύο νερό.
Βράζουμε σε μέτρια φωτιά, για περίπου 30-40 λεπτά μέχρι να μαλακώσει το σιτάρι.
Το αφήνουμε σε σουρωτήρι να στραγγίσει καλά για 40-50 λεπτά.
Απλώνουμε μία καθαρή μεγάλη πετσέτα στον πάγκο και απλώνουμε επάνω το σιτάρι. Το σκεπάζουμε με μια άλλη πετσέτα και το αφήνουμε να στεγνώσει πολύ καλά για 3 ώρες ώστε να στεγνώσει τελείως και να μην έχει καθόλου υγρασία.
Θα καβουρδίσουμε τους ξηρούς καρπούς ξεχωριστά.
Χοντροκόβουμε τα καρύδια και τα βάζουμε σε ένα αντικολλητικό τηγάνι, σε δύο ή τρεις δόσεις ανάλογα με το τηγάνι μας, σε μέτρια προς δυνατή φωτιά ανακατεύοντας με μια ξύλινη κουτάλα για 2-3 λεπτά. Τα αφήνουμε να κρυώσουν καλά.
Χοντροκόβουμε τα αμύγδαλα και τα καβουρδίζουμε με τον ίδιο τρόπο. Τα αφήνουμε να κρυώσουν.
Αλέθουμε το σουσάμι στο μπλέντερ και το καβουρδίζουμε όπως και τα προηγούμενα. Αφήνουμε να κρυώσει.
Τέλος, καβουρδίζουμε και το αλεύρι με προσοχή για 1-2 λεπτά ανακατεύοντας συνέχεια να μην καεί.
Κόβουμε το ρόδι στη μέση, αφαιρούμε την άσπρη μεμβράνη, βγάζουμε τους σπόρους και αφήνουμε σε ένα μπολάκι.
Μέσα σε ένα μεγάλο μπολ βάζουμε τα υλικά που καβουρδίσαμε, το ρόδι και όλα τα υπόλοιπα υλικά
2 κ.σ μαϊντανό ψιλοκομμένο
1κ.γ κανέλα
1/4 κ.γ γαρύφαλλο
1 φλ. ανάμεικτες σταφίδες
λίγο αλάτι
1 φλ. ζάχαρη ψιλή κρυσταλλική για να στολίσουμε
Ανακατεύουμε πολύ καλά με μια ξύλινη κουτάλα και σερβίρουμε.